van kenniskloof tot kredietcrisis

Is voor u het overschakelen van een originate and hold-bankmodel naar een originate en distribute-bankmodel ook een incentive om te twijfelen aan de solvabiliteit van de financiële onderneming waar u spaarcenten zich bevinden, waarop u dan maar een run on the bank inzet? Of heeft u geen flauw benul van wat de vorige zin betekent? Geen nood, u bent niet alleen.

‘Bijna niemand zag het aankomen’, beweert historicus Niall Ferguson op 3 december in De Morgen. De reden dat niemand de financiële crisis voorspelde? Een gebrek aan kennis van de financiële geschiedenis, aldus Ferguson. Niet dat de man stelt dat het geldelijk puin zichzelf wel zal ruimen als we collectief in zijn boek duiken - met ‘Het succes van Geld’ schreef Ferguson een financiële geschiedenis van de wereld - maar een deel van de oplossing zou het wel zijn. Namelijk dat deel dat ons in staat zou stellen ons voor te bereiden op crises en er beter op te reageren.

Een voorbeeldje. Zeepbellen, zoals die op de huizenmarkt, kunnen volgens Ferguson enkel ontstaan wanneer de centrale banken veel geld aanmaken. Door al het beschikbare geld kan de prijs van een huis zodanig de hoogte ingaan dat die mijlenver afligt van de werkelijke waarde van het huis. Hadden de centrale banken zich maar gespiegeld aan hun zeventiende-eeuwse voorloper de Nederlandse Wisselbank. Die, zo weet Ferguson, creëerde amper geld en anticipeerden zo op mogelijke zeepbelvorming. Pats!

U bent niet geïnteresseerd in de zeventiende eeuw en wil graag uw Fortis-aandeel terug, zegt u? Nochtans is Niall Ferguson niet de enige die een gebrek aan kennis over financiën als een ernstig probleem aanwijst. Zo ook Frank Demets, hoofdredacteur van De Tijd. Op een debat over de financiële crisis gaf hij te kennen dat niet alleen bankiers (‘moeten weg van het juridische’), maar ook regulatoren (‘moeten opnieuw overzicht hebben’) en vermogensadviseurs (‘moeten zich houden aan de MIFID-richtlijn’) zich beter opnieuw over de kern van de zaak zouden inlichten.

Verder kreeg ook de media er van langs. Terecht. Mijn opleiding journalistiek mocht dan wel het vak ‘Financieel-economische berichtgeving’ bevatten, vechten om een stageplaats bij De Tijd was er hoegenaamd niet bij. Bij het uitbreken van de crisis zocht menig redactie tevergeefs naar specialisten ter zake. Meer dan een journalist die zijn dagen sleet met het verslaan van rechtszaken, moest zich plots op de tilt slaande cijfers storten. Met alle gevolgen van dien. Want niets moeilijker dan iets uitleggen wat je zelf maar half begrijpt.

Laat daarmee ook de laatste zeepbel gebarsten zijn; die van de feitelijkheid van financieel-economische berichtgeving. Dat ook die niet bestaat mogen ze er op school, tijdens de dringend in te voeren verplichte basislessen economie, ook meteen bijzeggen. Een plus een is al lang geen twee meer.