Cracks in the system

Bespreking van het wetenschappelijk artikel ‘Cracks in the System. Repairing the damaged global economy’, Olivier Blanchard, Finance & Development, december 2008 (1)


Olivier Blanchard, de hoofdeconoom van het IMF, omschrijft in het artikel ‘Cracks in the System’ de beleidsmaatregelen die regeringsleiders nu moeten nemen om de economische crisis tegen te gaan en de stappen die ze in de toekomst moeten zetten. Hij duidt het IMF aan als potentiële toezichthouder over het globale financiële systeem.

Vooreerst raadt Blanchard de regeringen aan om de vraag te ondersteunen, de daling van de output te beperken en het vertrouwen van de consument te herstellen. Om dit te realiseren is een expansieve budgettaire politiek cruciaal.

Sinds midden september 2008 hebben regeringen over de hele wereld samen al ruim 2500 miljard dollar in de mondiale economie gepompt (2). Deze ongekende reddingsactie kon de financiële markten echter niet geruststellen.

In de Verenigde Staten maakte de regering in september 2008 700 miljard dollar (486 miljard euro) vrij om probleemkredieten van financiële instellingen in moeilijkheden op te kopen (2). Door de banken te redden trachtte de regering de ineenstorting van de Amerikaanse economie te voorkomen. Het “plan Paulson”, genoemd naar de Amerikaanse minister van financiën Henry Paulson, is zeker voor een republikeinse regering een ideologische verassing.

De organisatie ‘Attac Vlaanderen’ ziet het “plan Paulson” als een bewijs van het onaanvaardbaar karakter van het economisch en financieel wereldsysteem (3). De Amerikaanse staatskas neemt de gevolgen op zich van een desastreus systeem. Het krediet dat wordt vrijgemaakt geeft de financiële spelers de mogelijkheid om de “luchtbel” van speculatie verder op te blazen. De problematische effecten ervan worden over de hele wereld uitgezaaid. Wanneer de “luchtbel” tot ontploffing komt, is het voor het kapitalistische bank- en financieringssysteem niet mogelijk om zijn engagementen na te komen. De overmatige kredietexpansie wordt dan afgewenteld op de belastingbetaler.

De onderzoekscommissie van het Amerikaans Congres, dat overzicht moet houden op het Amerikaanse reddingsplan van de financiële sector, zoekt momenteel uit waar de 700 miljard dollar van het ministerie van financiën zijn gebleven (4). Het blijkt niet duidelijk wat de banken gedaan hebben met het geld. In sommige contracten is het niet duidelijk om welk bedrag het gaat noch wat het bedrijf er daadwerkelijk mee doet. “Er is een indruk dat dit geld wordt gebruikt voor bonussen van topbestuurders en dividend voor aandeelhouders”, zegt James Crotty, emeritus professor economie aan de Universiteit van Massachusetts (4).

De financiële crisis toont duidelijk de limieten van het huidige nationale en internationale toezicht en regelgeving op de financiële markten. Nieuwe regels en instituties moeten volgens Blanchard opgericht worden om het risico op een ontsporing van het financiële systeem te verminderen.
Blanchard noemt de controle van het financieel systeem op globaal niveau essentieel. Daarvoor is het IMF het best uitgerust, in samenwerking met de centrale banken en andere internationale organisaties. Dit betekent een uitbreiding van de rol van het IMF. Daarnaast moeten de financiële middelen van het IMF, in het kader van zijn traditionele rol als verlener van betalingsbalanssteun, verhoogd worden. De huidige economische situatie toont aan dat de fondsen van het IMF niet toereikend zijn om landen in crisis bij te staan (5).

Twee weken voor de topconferentie over de kredietcrisis pleitten honderden ngo’s uit de hele wereld voor een radicale hervorming van het IMF (6). Zij zien het IMF niet als een onpartijdige supranationale toezichthouder en beschuldigen Amerika en Europa van het gebruik van een dubbele standaard. Landen die geld wilden lenen bij de Wereldbank of het IMF kregen dertig jaar lang de ‘Washington Consensus’ opgelegd. Nu de westerse regeringen een recessie in aantocht zien, nationaliseren ze hun banken en reguleren ze hun financiële sectoren.

De coalitie van maatschappelijke organisaties eist dat het internationaal financieel systeem en de daarbij behorende instellingen volledig herbekeken worden, maar vrezen dat Europa en vooral Amerika, grote veranderingen zullen tegenhouden. Zij kunnen er in invloed immers alleen maar op achteruit gaan.


Anneline Geerts


Referenties:

(1) Blanchard, O. (2008). Cracks in the system. Repairing the damaged global economy. Geraadpleegd op 5 december 2008 op http://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2008/12/pdf/blanchard.pdf.
(2) Zie uitzending ‘Panorama’ 16 november 2008: “Kroniek van een aangekondigde crisis” (http://multiblog.vrt.be/canvasactua/panorama/panorama-1611-kroniek-van-een-aangekondigde-crisis/)
(3) Goeman, E. (2008). De absurditeit wordt ten top gedreven!. Geraadpleegd op 10 oktober 2008 op http://vl.attac.be/article1181.html.
(4) Appel, A. (2008). Miljarden van het Amerikaanse reddingsplan zoek. Geraadpleegd op 20 december 2008 op http://www.mo.be/index.php?id=63&tx_uwnews_pi2[art_id]=23459&cHash=f8a16ccd72.
(5) IMF (2008). More Action Needed to Combat Spreading World Crisis, IMF Says. Geraadpleegd op 17 december 2008 op http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2008/NEW121408A.htm.
(6) Lobe, J. (2008). Ngo’s willen radicale hervorming IMF. Geraadpleegd op 7 november 2008 op http://www.mo.be/index.php?id=63&tx_uwnews_pi2[art_id]=22940&cHash=d4c2d7ca59.