Economische crisis is voorspeld

Commentaar op het beeldfragment “Crisis in economie is voorspeld”, fragment uit het Nederlandse televisieprogramma ‘Tegenlicht’, uitgezonden op VPRO op 14 oktober 2008




Amerika leeft op krediet en ver boven zijn stand. Het Amerikaanse gebrek aan beleid heeft geleid tot een economische recessie, die voorspeld werd door enkele verdedigers van de vrije markteconomie.

Vele journalisten, politici en economen zagen de economische crisis niet aankomen, Jim Rogers, een van de meest prominente grootinvesteerders ter wereld, zag dat wel. In een interview met VPRO van januari 2008 vertelt hij heel precies wat Amerika en de wereld de komende jaren te wachten staat.

Dat deed ook Nouriel Roubini, professor economie aan New York University (1). Op 7 september 2006 verkondigde hij aan een publiek van economen op het IMF dat een crisis op til was. Ook de maanden en jaren daarna waarschuwde hij voor een economische neergang in de Verenigde Staten, die uiteindelijk zou uitmonden in een diepe recessie. Hij werd toen “Dr. Doom” genoemd.

De Amerikaanse financiële crisis werd ook voorspeld door Peter Schiff, directeur van de ‘Euro Pacific Capital’ en financieel adviseur van Ron Paul, Republikeins presidentskandidaat in 2008. Schiff meent dat de economie gezuiverd moet worden door de vrije markt. Gehinderd door politiek beleid kan die haar werk niet voldoende doen.

Het jarenlange onevenwicht tussen lenen en sparen lijkt ervoor te zorgen dat de Verenigde Staten op een failliet afstevenen. Het land heeft 13.000 miljard dollar schulden en leent elk jaar 1000 miljard dollar bij (2). Het financiële systeem is in elkaar gestort en banken worden volop genationaliseerd. Toch blijft president Bush pleiten voor het behoud van de principes van de liberale economie (3).

Ook Strauss-Kahn, directeur van het IMF, is zijn geloof in de vrije markteconomie niet kwijt (4). Hij gelooft dat de markteconomie versterkt uit deze crisis zal komen. Nieuwe regulering zal het financiële systeem en zo ook de vrije markt versterken.

Diegenen die in deze crisis de ondergang van de vrije markt ideologie zien, komen dus van een kale reis terug. Dat meent ook Naomi Klein, journaliste en auteur van de bestseller “The Shock Doctrine: The Rise of Disaster Capitalism” (5). De aanwezigheid van de vrije markt ideologie gaat op en af, afhankelijk van haar nut voor de belangen van het kapitaal.

In het verleden zag de Amerikaanse bevolking een afwezige overheid en leek het “laissez faire” principe de enige optie. Nu is plots een actieve overheid te zien die ingrijpt om de financiële instellingen uit de nood te helpen. Een regering die intervenieert in tijden van crisis is met andere woorden wel mogelijk. Volgens Klein is het dan ook het uitgelezen tijdstip om te pleiten voor collectivistische oplossingen. Want als de staat kan ingrijpen om instellingen te redden die het slachtoffer werden van hun eigen risicovolle casinokapitalisme (6), waarom kan hij dan niet ingrijpen om te voorkomen dat miljoenen Amerikanen hun huis dreigen te verliezen? Als miljarden dollars beschikbaar zijn om financiële instellingen te redden, waarom lijken andere projecten, zoals een universele gezondheidszorg, dan een onbereikbare droom? (5)

De schrijfster roept op tot publieke actie die druk zet op de politici. We moeten deze crisis aangrijpen als een startpunt om te pleiten voor verandering. De ideologie van de vrije markt mag dan nog levend zijn, nu is het tijdstip om fundamentele alternatieven naar voren te schuiven.


Anneline Geerts


Referenties:

(1) Mihm, S. (2008, 15 augustus). Dr. Doom. Geraadpleegd op 10 oktober 2008 op http://www.nytimes.com/2008/08/17/magazine/17pessimist-t.html?_r=1.
Zie ook: http://www.rgemonitor.com/blog/roubini.
(2) Rezelman, E. (2008). Jim Rogers: Amerika is failliet. Geraadpleegd op 27 november 2008 op http://www.rtl.nl/(/financien/rtlz/nieuws/)/components/financien/rtlz/2008/weken_2008/44/1101_1900_jim_rogers_amerika_failliet_dollar_koop_commodities.xml.
(3) NU.nl (2008). Bush pleit voor behoud vrijemarkteconomie. Geraadpleegd op 27 november 2008 op http://www.nu.nl/economie/1806650/bush-pleit-voor-behoud-vrijemarkteconomie.html.
(4) IMF (2008). The Crisis is not the End of the Market Economy. Geraadpleegd op 10 oktober 2008 op http://www.imf.org/external/np/vc/2008/092408.htm.
(5) Klein, N. (2008). De “vrije markt” ideologie is niet dood. Geraadpleegd op 10 oktober 2008 op http://vl.attac.be/article-impression.php3?id_article=1172.
Zie ook originele tekst: http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2008/sep/19/marketturmoil.usa.
(6) Casinokapitalisme als tegengestelde van het klassieke relatie-gebaseerde financieel kapitalisme.
Zie ook: http://www.itinerainstitute.org/upl/1/default/doc/Microsoft%20Word%20-%20banken%20_2_.pdf (pp. 3-4).