woensdag 31 december 2008
Casino Crash: the End of Neoliberalism?
Casino Crash is een initiatief van het Transnationale Instituut in Amsterdam en het Institute of Policy Studies in Washington. Hun blog is bedoeld als platform voor kritische analyse van de financiele crisis. In dit filmpje zie je leden van het TNI praten over de oorzaken en gevolgen van de crisis.
Barry Gills argumenteert dat deze crisis de eerste grote crisis van een geglobaliseerd kapitalisme is. Het gebeurt zelfs juist door de omvang van de globalisering van kapitalisme. Volgens sommigen zou dit de grootste crisis zijn in de geschiedenis van de wereld. Hoewel dit een grote uitspraak is zijn velen het ermee eens dat het ergste waarschijnlijk nog moet komen.
De redenen waarom het zo ver is gekomen zijn divers:
1) Volgens Gills begon het al in de tijd van Reagan. De ideologie van de vrije markt en het neoliberalisme maakten hun opgang. Hij noemt het zelfs “Free Market Fundamentalism” en merkt op dat het nu universeel verdoemd is. Het is inderdaad merkwaardig om te zien dat er over de laatste paar maanden een zeer snelle verschuiving is geweest naar een negatieve houding tegenover het neoliberalisme.
2) De regulators hebben vooral gekeken naar de concurrentie in de financiele markten en ze hebben zich niet zozeer bezig gehouden met hun sociale verantwoordelijkheid.
3) Deregulering en globalisering werden de consensus in Washington en iedereen die probeerde om regulering door te voeren werd aan de kans geschoven.
Howard Wachtel vermeldt dat dit niet alleen een financiele crisis maar ook een crisis van de ideologie, van het beheer (governance), van de politiek en van het intellectueel denken. Niemand weet ook precies waardoor we het huidige systeem moeten vervangen.
Er worden ook verschillende oplossingen aangehaald:
1) Als, zo zegt Gills, we aannemen dat een bovenmatige concentratie van rijkdom en een ideologie van kapitaal nastreven de oorzaken zijn van deze crisis dan ligt de oplossing in het omkeren van deze zaken. Door de nadruk op vrije markt en het neoliberalisme van de laatste 25 jaar heeft staatsinterventie/actie praktisch geen legitimiteit meer. Er bestaat een angst voor alles dat richting staatsinmenging in de economie gaat. Wat we dus zouden moeten doen is zorgen dat we deze irrationele angst kwijtraken.
2) Een interessantere aanpak vind ik die van Myriam vander Stichele die beweert dat het probleem het groeimodel zelf is. Er zijn nl ook andere belangrijke zaken zoals oa de klimaatsverandering, zegt zij. De vooruitgang van een land wordt vaak gemeten in termen van economische groei. Hoe hoger het bnp hoe beter. We blijven winst nastreven, maar waar eindigt dat? Dit model houdt nl geen rekening met welke laag van de bevolking dat geld krijgt, hoe het verdiend is en of dat op een duurzame manier gebeurt of niet. En als bepaalde zaken niet in termen van winst kunnen uitgedrukt worden (verbeterde levensomstandigheden) telt het dan niet mee?
Het huidige systeem mist duidelijk een sociale kant. Het bevoordeelt nog steeds vooral de machtigen (wat betreft geld en kennis). Maar volgens vander Stichele hoeven we ook niet op zoek naar 1 model.
Referenties:
• Casino Crash, geraadpleegd op 19 december 2008 op http://www.casinocrash.org.
Capitalism at bay
“Capitalism, for all its flaws, is the best economic system man has invented yet." Dit is de zin waarmee het artikel “Capitalism at bay” in The Economist eindigt. Het geeft duidelijk de tendens aan van de rest van het artikel waarin gepleit wordt voor het niet opgeven van het kapitalistische model.The Economist heeft altijd aan de kant van economische vrijheid gestaan. Hoewel het erop lijkt dat de staat een grotere rol zal krijgen terwijl de rol van de private sector beperkter zal zijn, hoopt The Economist dat dit niet zal gebeuren. Van een tijdschrift van deze strekking was ook niet anders te verwachten natuurlijk. Vanuit mijn eigen economische achtergrond past dit artikel precies in het plaatje dat mij de laatste jaren geschetst is. De financiele crisis maakt het echter telkens moeilijker om niet te twijfelen aan bepaalde concepten zoals privatisering, deregulering en vrije markt. Hier volgen de argumenten van The Economist. Benieuwd of jullie overtuigd zijn.
Kapitalisme heeft over de laatste 150 jaar zijn waarde bewezen voor miljarden mensen. Hoewel er altijd crisissen zullen zijn, zouden we deze moeten aangrijpen om te proberen het kapitalisme beter te beheren.
Op korte termijn pleit zelfs The Economist voor staatsinterventie. Op deze manier kunnen we ervoor zorgen dat de bankcrisis niet ook de reele economie (teveel) raakt. Ook zijn de kosten van niet ingrijpen veel groter. Helaas gaan met deze ingreep ook vele risicos gepaard waaronder dat van ‘moral hazard’. Er wordt nl een vangnet gecreeerd voor de banken wat een incentive kan geven tot risicovol gedrag. De overheid moet er dan ook voor zorgen dat deze risico’s beperkt blijven.
Op lange termijn heeft het kapitalisme twee grote kritieken te overwinnen. De eerste is volgens The Economist de zwakkere en betreft de uitspraak dat het kapitalisme gefaald heeft. Dit is inderdaad een vaak terugkerende uitspraak in de media. Critici claimen dat deregulering en privatisering ervoor hebben gezorgd dat de wereld aan de rand van de afgrond staat. The Economist countert dit door te wijzen op de effecten van het verlagen van handelsbarrieres over de laatste 25 jaar. Honderden miljoenen mensen werden hierdoor uit absolute armoede geholpen.
De tweede heeft meer legitimiteit en betreft de deregulering van de financiele markt. The Economist is het ermee eens dat deze sector regulering nodig heeft. Risico’s nemen kan grote winsten tot gevolg hebben en de incentives om dit te doen zijn dus hoog. Mede hierdoor waren de laatste jaren grote bedragen aan middelen (assets) maar ondersteund door veel lagere vermogens. Volgens The Economist is niet enkel deregulering, maar zijn ook beleidskeuzes van de overheid mede verantwoordelijk voor het falen van het financiele systeem. De Federal Reserve negeerde de huizenbubbel te lang en hield de korte-termijn interestvoeten te lang te laag.
Volgens The Economist wordt dit niet opgelost door “more government”, maar door “better government”. Soms kan dit leiden tot meer regulering, maar vaak eerder tot andere regulering.
Er moet ook rekening gehouden worden met de auteur van deze argumenten. The Economist heet niet voor niets zo en zou zijn geld niet waard zijn mocht hij niet pleiten voor een vrije markt. Economisch gezien levert dit inderdaad fantastische resultaten. Helaas wordt niet altijd even veel rekening gehouden met het sociale aspect van de globale economie.
Referenties:
- The Economist (2008 18-24 oktober). Capitalism at bay. The Economist, 389 (8602), 13-14.
“The First-World Debt Crisis of 2007-2010 in Global Perspective”
Het neoliberale denken is iets wat mij sterk is bijgebleven van mijn studie toegepaste economische wetenschappen. De vrije markt met weinig regulering is the way to go. Deze houding staat in sterk contrast met de algemene tendens toen de economische crisis dit jaar werkelijkheid werd. Het neoliberale model zou hebben afgedaan. Maar klopt dit echt? Het neoliberale model zoals het nu is werkt duidelijk niet, maar we moeten uitkijken niet het kind met het badwater weg te gooien.
Veel hangt af van hoe breed het concept van neoliberalisme wordt bekeken. Nergens heeft men een compleet vrije markt. Regulering, hoewel miniem, heeft altijd een rol gespeeld in het neoliberale systeem. De vraag is nu in hoeverre meer regulering nog in dit concept past. Zoals Anneline vermeld op deze blog heeft Straus-Kahn, de directeur van het IMF, zijn geloof in de vrije markteconomie nog niet verloren. Volgens hem zal nieuwe regulering de vrije markt versterken.
Veel werd gezegd over de bestaande regulering die duidelijk niet genoeg was om deze crisis af te wenden. In het artikel “The First-World Debt Crisis of 2007-2010 in Global Perspective” wordt regulering inderdaad aangehaald als een van de schuldigen, maar wordt het ook als oplossing beschreven. Professor in politieke economie Robert Wade van de London School of Economics spreekt hierbij voornamelijk over de regulering in de VS. Naarmate er meer financiele producten ontstonden kwamen er ook meer regulators die elkaar vaak overkoepelden en weinig overzicht hadden. Regulators werden vaak gesteund door degenen die ze moesten reguleren wat uiteraard een belangenconflict in de hand werkt. Sommige sectoren werden trouwens zelfs helemaal niet gecontroleerd. Ook was de controle op grensoverschrijdende transacties laks wat de invloed die de Amerikaanse situatie op de onze heeft mede verklaart. De neoliberale ideologie claimde deze ongereguleerde segmenten juist als bewijs van de efficiente markt theorie. De huidige crisis is dan ook een soort van experiment van deze theorie. Volgens Wade heeft ze gefaald juist omdat de crisis ontstaan is in de minst gereguleerde en meest competitieve segmenten van de financiele markt. Wade, in vergelijking met Straus-Kahn is zijn geloof dus wel kwijt, maar ook hij pleit voor betere regulering.
Een interessante invalshoek bij Wade is de volgende; de financiele sector zou op dezelfde manier moeten worden bekeken als gereguleerde industrieen zoals medicijnen, tabak, wapens en explosieven. De verkoop van deze producten in de vrije markt wordt door de overheid beperkt of verboden vanwege de sociale kosten die ermee verbonden zijn. Verschillende beleidsinstrumenten zoals kwantitatieve limieten en belastingen zouden ook de financiele sector moeten controleren. Misschien dat op bepaalde producten zoals bij sigaretten ook het label “Schadelijk voor de gezondheid” geplakt zou moeten worden?
Ook bekritiseert Wade het huidige orgaan dat financiele sectoren globaal reguleert nl het Basel Committee on Banking Supervision. Dit bestaat uit 13 lidstaten waarvan 10 uit Europa. De enige Aziatische staat is Japan en geen enkele staat uit het zuidelijke halfrond is opgenomen. Op deze manier kan uiteraard niet van een echt globale aanpak gesproken worden.
Het is dus duidelijk dat zowel op nationaal als op supranationaal vlak aan betere regulering gewerkt moet worden. Of dit binnen of buiten het vrije marktsdenken is valt nog te bekijken.
Referenties:
• Wade, R. (2008 juli/augustus). The First-World Debt Crisis of 2007-2010 in Global Perspective. Challenge, 51 (4), 23-54
Veel hangt af van hoe breed het concept van neoliberalisme wordt bekeken. Nergens heeft men een compleet vrije markt. Regulering, hoewel miniem, heeft altijd een rol gespeeld in het neoliberale systeem. De vraag is nu in hoeverre meer regulering nog in dit concept past. Zoals Anneline vermeld op deze blog heeft Straus-Kahn, de directeur van het IMF, zijn geloof in de vrije markteconomie nog niet verloren. Volgens hem zal nieuwe regulering de vrije markt versterken.
Veel werd gezegd over de bestaande regulering die duidelijk niet genoeg was om deze crisis af te wenden. In het artikel “The First-World Debt Crisis of 2007-2010 in Global Perspective” wordt regulering inderdaad aangehaald als een van de schuldigen, maar wordt het ook als oplossing beschreven. Professor in politieke economie Robert Wade van de London School of Economics spreekt hierbij voornamelijk over de regulering in de VS. Naarmate er meer financiele producten ontstonden kwamen er ook meer regulators die elkaar vaak overkoepelden en weinig overzicht hadden. Regulators werden vaak gesteund door degenen die ze moesten reguleren wat uiteraard een belangenconflict in de hand werkt. Sommige sectoren werden trouwens zelfs helemaal niet gecontroleerd. Ook was de controle op grensoverschrijdende transacties laks wat de invloed die de Amerikaanse situatie op de onze heeft mede verklaart. De neoliberale ideologie claimde deze ongereguleerde segmenten juist als bewijs van de efficiente markt theorie. De huidige crisis is dan ook een soort van experiment van deze theorie. Volgens Wade heeft ze gefaald juist omdat de crisis ontstaan is in de minst gereguleerde en meest competitieve segmenten van de financiele markt. Wade, in vergelijking met Straus-Kahn is zijn geloof dus wel kwijt, maar ook hij pleit voor betere regulering.
Een interessante invalshoek bij Wade is de volgende; de financiele sector zou op dezelfde manier moeten worden bekeken als gereguleerde industrieen zoals medicijnen, tabak, wapens en explosieven. De verkoop van deze producten in de vrije markt wordt door de overheid beperkt of verboden vanwege de sociale kosten die ermee verbonden zijn. Verschillende beleidsinstrumenten zoals kwantitatieve limieten en belastingen zouden ook de financiele sector moeten controleren. Misschien dat op bepaalde producten zoals bij sigaretten ook het label “Schadelijk voor de gezondheid” geplakt zou moeten worden?
Ook bekritiseert Wade het huidige orgaan dat financiele sectoren globaal reguleert nl het Basel Committee on Banking Supervision. Dit bestaat uit 13 lidstaten waarvan 10 uit Europa. De enige Aziatische staat is Japan en geen enkele staat uit het zuidelijke halfrond is opgenomen. Op deze manier kan uiteraard niet van een echt globale aanpak gesproken worden.
Het is dus duidelijk dat zowel op nationaal als op supranationaal vlak aan betere regulering gewerkt moet worden. Of dit binnen of buiten het vrije marktsdenken is valt nog te bekijken.
Referenties:
• Wade, R. (2008 juli/augustus). The First-World Debt Crisis of 2007-2010 in Global Perspective. Challenge, 51 (4), 23-54
Al Jazeera to the Rescue?
Met alle regeringswissels en kwakkels over ‘Fortis-gate’, zouden we het in België haast vergeten. Maar van de huidige economische crisis wordt gezegd dat ze zo globaal is dat ze de hele wereldeconomie met zich kan meesleuren. Toch horen we over het algemeen weinig over de gevolgen buiten de Verenigde Staten en Europa, of het moest even zijn voor problemen in strategische grootmachten als China en Rusland. Gelukkig leven we in het internettijdperk waar de hele wereld met een paar klikken op je afkomt. De tijd waarin men een tv moest hebben en moest zappen naar CNN om te weten wat in de wereld gebeurd is verleden tijd. CNN staat immers online, naast alle andere zenders en burgerjournalisten dezer dagen. Zo trok het You-Tube channel van CNN’s grote concurrent Al Jazeera (English) mijn aandacht. Al Jazeera to the rescue?
Laat ons toch maar kritisch blijven. Op 8 oktober werd een fragment online gezet waardoor we nu ‘weten’ dat Iran de financiële crisis in het geheel niet voelt (1). Al blijkt de info na een paar klikken vooral te komen uit een speech van de Iranese president een dag eerder (2). ‘De Westerse economieën zullen volledig crashen, Iran zal overeind blijven’, is de boodschap. Al Jazeera vindt het echter een dag later niet nodig de president te vernoemen, hoewel het toch om een man gaat die al vaker provoceren tot kunst heeft weten verheffen.
En hoe zit het met de toestand in Afrika? Voelen zij de crisis al? Het internetfilmpje van 23 oktober (3) belooft alvast verduidelijking. Toch blijft het een rondje koffiedik kijken zonder concrete gegevens en spreekt men over Afrika als ware het geen continent, maar 1 land met 1 mogelijke uitkomst.
Maar er zijn zeker ook leerrijke voorbeelden. Zo stootte ik op volgende clip over El Salvador.
Men laat goed zien dat het land vast hangt aan de dollar en dat vooral zijn 2,5 miljoen migranten in de Verenigde Staten de economie van dit (toch niet zo rijke) land mee in stand houden. Hoewel ‘remittances‘ vaak informeel doorgegeven worden, kan ik me zeker voorstellen dat de impact in de VS de mensen van El Salvador parten speelt. Het zijn immers vaak de migranten die in de VS geen huizen kunnen betalen.
Of we dit nu mogen doortrekken voor andere ontwikkelingslanden weet ik zo niet. De huizenmarkt is (voorlopig) enkel in de Verenigde Staten hard getroffen. Ik geloof dat ondanks de recessie, geld van Europese migranten zeker gaat blijven vloeien richting de oorspronglanden. Maar het geeft alvast een van de aandachtspunten aan, die we in de nabije toekomst moeten onderzoeken.
Een ander punt voor de ontwikkelingslanden is de ontwikkelingssteun. De Kameroense minister van Financiën Essimi Menye zei te vrezen dat de budgetten voor ontwikkelingshulp, die al lager liggen dan wat de donoren ooit hebben beloofd, nog verder onder druk zullen komen nu er banken moeten worden gered en de economie in een recessie dreigt te gaan (4). De Keniaanse minister ging nog verder en vroeg zich af “Wie gaat de onschuldige landen compenseren die onder dit debacle zullen leiden. Als landen zich delinquent gedragen, dan legt de wereld normaal sancties op. Is er een ernstiger probleem dan de huidige crisis ?”
De problemen in de derde wereld gaan er immers niet echt over om te kijken of hun banken misschien ook een ‘bailout’ nodig hebben. De problemen zullen vooral te voelen zijn in de reële economie. Remittances, het terugschroeven van ontwikkelingshulp, wat met een verminderde in-en export enzoverder. Dat zijn de indirecte vraagstukken waar zij (en wij) antwoorden op zullen moeten bieden.
Hoe moeten we trouwens omgaan met landen die nog steeds grote schulden hebben bij het IMF en de Wereldbank. De Aziatische landen zijn nog niet vergeten dat na de Aziatische crisis het IMF hun vreselijk veel pijn heeft gedaan met de voorwaarden die ze opgelegd kregen (4). Nu zijn er verschillende landen die toch weer moeten aankloppen bij het IMF dat door de crisis cynisch genoeg zijn rol heeft herontdekt. Zo heeft de Britse premier Gordon Brown voorgesteld internationale organismen als het IMF in te schakelen als waakhond voor de financiële markten en eventuele anomalieën vroegtijdig te signaleren (5).
Het is misschien te vroeg voor antwoorden, maar alvast mag duidelijk zijn dat we ook buiten de EU en de VS moeten kijken en elke maatregel aftoetsen aan de gevolgen voor de sowieso reeds armere landen. Kennis is daarbij noodzakelijk. Ook Al Jazeera kan daarin bijdragen, al kan er best kritisch omgegaan worden met hun materiaal.
(1)’Financial Crisis leaves Iran Untouched’, 8 oktober 2008, Al Jazeera English, online te bekijken op http://www.youtube.com/watch?v=X0QebykeLJg
(2) ‘Iran and the Financial Crisis’, 7 oktober 2008, Al-Alam TV Iran, online te bekijken op http://www.youtube.com/watch?v=v89MSzPXiWI&NR=1
(3)’Riz Khan - Impact on Africa’, 23 oktober 2008, Al Jazeera English, online te bekijken op http://www.youtube.com/watch?v=34R9qvegkp8&feature=related
(4) 'Arme landen vrezen financiële reddingsplannen te dragen', 14 oktober 2008, verschenen in MO, online te lezen op http://ipsnews.be/index.php?id=35&no_cache=0&tx_uwnews_pi4%5Bart_id%5D=22750
(5) Vandaele, John (2007) ‘De Stille Dood van het Neoliberalisme’, Antwerpen: Houtekiet, p. 199.
(6) 'Financiële crisis grijpt wereldwijd om zich heen', 24 oktober, verschenen in MO, online te lezen op http://www.mo.be/index.php?id=63&tx_uwnews_pi2%5Bart_id%5D=22841&cHash=356ea044eb
Laat ons toch maar kritisch blijven. Op 8 oktober werd een fragment online gezet waardoor we nu ‘weten’ dat Iran de financiële crisis in het geheel niet voelt (1). Al blijkt de info na een paar klikken vooral te komen uit een speech van de Iranese president een dag eerder (2). ‘De Westerse economieën zullen volledig crashen, Iran zal overeind blijven’, is de boodschap. Al Jazeera vindt het echter een dag later niet nodig de president te vernoemen, hoewel het toch om een man gaat die al vaker provoceren tot kunst heeft weten verheffen.
En hoe zit het met de toestand in Afrika? Voelen zij de crisis al? Het internetfilmpje van 23 oktober (3) belooft alvast verduidelijking. Toch blijft het een rondje koffiedik kijken zonder concrete gegevens en spreekt men over Afrika als ware het geen continent, maar 1 land met 1 mogelijke uitkomst.
Maar er zijn zeker ook leerrijke voorbeelden. Zo stootte ik op volgende clip over El Salvador.
Men laat goed zien dat het land vast hangt aan de dollar en dat vooral zijn 2,5 miljoen migranten in de Verenigde Staten de economie van dit (toch niet zo rijke) land mee in stand houden. Hoewel ‘remittances‘ vaak informeel doorgegeven worden, kan ik me zeker voorstellen dat de impact in de VS de mensen van El Salvador parten speelt. Het zijn immers vaak de migranten die in de VS geen huizen kunnen betalen.
Of we dit nu mogen doortrekken voor andere ontwikkelingslanden weet ik zo niet. De huizenmarkt is (voorlopig) enkel in de Verenigde Staten hard getroffen. Ik geloof dat ondanks de recessie, geld van Europese migranten zeker gaat blijven vloeien richting de oorspronglanden. Maar het geeft alvast een van de aandachtspunten aan, die we in de nabije toekomst moeten onderzoeken.
Een ander punt voor de ontwikkelingslanden is de ontwikkelingssteun. De Kameroense minister van Financiën Essimi Menye zei te vrezen dat de budgetten voor ontwikkelingshulp, die al lager liggen dan wat de donoren ooit hebben beloofd, nog verder onder druk zullen komen nu er banken moeten worden gered en de economie in een recessie dreigt te gaan (4). De Keniaanse minister ging nog verder en vroeg zich af “Wie gaat de onschuldige landen compenseren die onder dit debacle zullen leiden. Als landen zich delinquent gedragen, dan legt de wereld normaal sancties op. Is er een ernstiger probleem dan de huidige crisis ?”
De problemen in de derde wereld gaan er immers niet echt over om te kijken of hun banken misschien ook een ‘bailout’ nodig hebben. De problemen zullen vooral te voelen zijn in de reële economie. Remittances, het terugschroeven van ontwikkelingshulp, wat met een verminderde in-en export enzoverder. Dat zijn de indirecte vraagstukken waar zij (en wij) antwoorden op zullen moeten bieden.
Hoe moeten we trouwens omgaan met landen die nog steeds grote schulden hebben bij het IMF en de Wereldbank. De Aziatische landen zijn nog niet vergeten dat na de Aziatische crisis het IMF hun vreselijk veel pijn heeft gedaan met de voorwaarden die ze opgelegd kregen (4). Nu zijn er verschillende landen die toch weer moeten aankloppen bij het IMF dat door de crisis cynisch genoeg zijn rol heeft herontdekt. Zo heeft de Britse premier Gordon Brown voorgesteld internationale organismen als het IMF in te schakelen als waakhond voor de financiële markten en eventuele anomalieën vroegtijdig te signaleren (5).
Het is misschien te vroeg voor antwoorden, maar alvast mag duidelijk zijn dat we ook buiten de EU en de VS moeten kijken en elke maatregel aftoetsen aan de gevolgen voor de sowieso reeds armere landen. Kennis is daarbij noodzakelijk. Ook Al Jazeera kan daarin bijdragen, al kan er best kritisch omgegaan worden met hun materiaal.
(1)’Financial Crisis leaves Iran Untouched’, 8 oktober 2008, Al Jazeera English, online te bekijken op http://www.youtube.com/watch?v=X0QebykeLJg
(2) ‘Iran and the Financial Crisis’, 7 oktober 2008, Al-Alam TV Iran, online te bekijken op http://www.youtube.com/watch?v=v89MSzPXiWI&NR=1
(3)’Riz Khan - Impact on Africa’, 23 oktober 2008, Al Jazeera English, online te bekijken op http://www.youtube.com/watch?v=34R9qvegkp8&feature=related
(4) 'Arme landen vrezen financiële reddingsplannen te dragen', 14 oktober 2008, verschenen in MO, online te lezen op http://ipsnews.be/index.php?id=35&no_cache=0&tx_uwnews_pi4%5Bart_id%5D=22750
(5) Vandaele, John (2007) ‘De Stille Dood van het Neoliberalisme’, Antwerpen: Houtekiet, p. 199.
(6) 'Financiële crisis grijpt wereldwijd om zich heen', 24 oktober, verschenen in MO, online te lezen op http://www.mo.be/index.php?id=63&tx_uwnews_pi2%5Bart_id%5D=22841&cHash=356ea044eb
De terugkeer van Keynes
Bespreking van het wetenschappelijke artikel: ‘Keynes, capital mobility and the crisis of embedded liberalism’, Jonathan Kirshner, in Review of International Political Economy, 6, nr.3, herft 1999, pp.313-337.
Het is stilaan traditie geworden. Ongeveer elke paar jaar wordt de terugkeer van de ideeën van John Maynard Keynes voorspelt als blauwdruk van (toekomstig) economisch ingrijpen door overheden. Deze ooit zo populaire econoom mag een van de grondleggers van het na-oorlogse monetaire systeem genoemd worden. Vanaf de jaren 1970 werden zijn ideeën echter meer en meer verguisd als niet flexibel genoeg (1) (2). En toch, helemaal weggeweest is hij nooit. De wrange smaak van de ‘grote depressie’ van de jaren 1920 en 1930 is nooit compleet verdwenen. En Keynes zal altijd verbonden blijven met deze crisis, waartegen hij zijn ideeën neerpende. Maar er is sinds zijn tijd enorm veel veranderd aan de internationale monetaire aanpak. Veranderingen waar hij radicaal tegen zou zijn. That’s for sure.
Dat deze heimwee naar Keynes niets is van de laatste jaren, laat alvast Jonathan Kirshner zien in zijn artikel. Hij haalt de Aziatische crisis van 1997-1998 aan om de internationale markten van de jaren 1990 aan een Keynisiaanse interpretatie te onderwerpen. ‘There could be no more appropriate time to revisit Keynes’ (p. 313). Waar heb ik dat de laatste tijd nog gehoord? Oh ja, in The Financial Times bijvoorbeeld. Voor de FT staat het zelfs al vast dat Keynes in 2008 helemaal terug is.
“The sudden resurgence of Keynesian policy is a stunning reversal of the orthodoxy of the past several decades, which held that efforts to use fiscal policy to manage the economy and mitigate downturns were doomed to failure. Now only Germany remains publicly sceptical that fiscal stimulus will work.” (2)
Willem Buiter, laat op zijn blog Maverecon (zoals in een vorige post reeds vermeld) trouwens zien dat de Duitse aanpak de verkeerde is. Net zoals anderen Duisland waarschuwen (3). Het groei- en stabiliteitspact Europa heeft al goede diensten bewezen, maar vandaag zou het wel eens de verkeerde boodschap kunnen overbrengen, volgens Peter vanden Houte (4). De Duitse economie is in recessie beland, maar de regering van Angela Merkel heeft duidelijk niet veel zin om de nog maar pas gezond gemaakte overheidsfinanciën opnieuw te doen ontsporen.
Of de omslag van de andere landen en de bewondering voor Keynes terecht is? Aan Kirscher zal men het geen twee keer moeten vragen. In zijn wat wollige artikel staat het een en al bol van verwondering voor Keynes. Zijn abstract is trouwens hoogst misleidend. Hoewel Kirshner de Aziatische crisis belooft te interpreteren, komt wie empirische onderbouwing zoekt van een kale reis terug. Deze auteur presteert het in een 25 pagina’s lang artikel de Aziatische crisis van 1997-1998 als ‘duidelijk voorbeeld’ van Keynes’ theorie te presenteren, door welgeteld 5 keer naar Azië te verwijzen. De interpretatie die Kirshner belooft, houdt dan ook vooral de interpretatie van de ideeën van Keynes in. Deze ideeën krijgen een groot platform.
Kirshner laat de orthodoxe economen de eer dat ze juist zijn met betrekking tot de binnenlandse oorzaken van de Aziatische crisis. Hun grote fout is echter dat ze ‘vergeten’ dat deze crisis er maar kon zijn dankzij het internationale systeem dat eronder zit (p315). Hij staat hiermee stil aan een fenomeen dat ook wel eens het verschil tussen aanleiding en grondoorzaak genoemd wordt.
Terugkoppelend naar deze tijd zou men kunnen zeggen dat het niet is omdat ‘iedereen’ in de VS een huis kreeg, dat juist de financiële deregulatie niet de belangrijkste oorzaak van de huidige crisis kan zijn. Het verschil met de Aziatische crisis en de ‘grote depressie’ lijkt te zijn dat de overheid dit nu reeds doorheeft en op weg is sterk en vlug in te grijpen(5).
Of dit sterk ingrijpen genoeg gaat zijn om toekomstige crisissen te vermijden is wel de vraag. Het lijstje financiële crisissen van de laatste jaren dikt ondertussen maar aan. Even een overzicht misschien:
- 1982: Schuldencrisis derde wereld
- 1987: Crash Wallstreet
- 1994: Mexicaanse Pesocrisis
- 1997-1998: Aziatische crisis
- 1998: Russische crisis
- 2001: Argentijnse crisis
- 2007-2008: ‘Amerikaanse’ kredietcrisis
Ik zet bewust de Amerikaanse crisis tussen aanhalingsteken, want zeker dat de ergste gevolgen in de VS voelbaar zijn is nogal voorbarig. Volgens The Economist hebben Europese banken immers meer schade berokkend aangezien zij 1,40 euro uitleenden voor elke euro ze binnenkregen, terwijl de Amerikaanse banken ‘maar’ 96 dollarcent uitleenden voor elke dollar zij binnenkregen (6).
Over Keynes ideeën zelf en hoe die in de praktijk te brengen kunnen bibliotheken mee gevuld worden. Zijn belangrijkste principes om toekomstige crisissen te vermijden zijn in dit opzicht misschien het belangrijkst.
Keynesiaans denken houdt volgens Kirshner in dat naar een ‘Middelweg’ gezocht wordt tussen ‘laissez-faire’- markten waar kapitaalstromen quasi niet gecontroleerd worden en overgereguleerde markten waar kapitaalstromen te zeer beperkt worden en economieën op zichzelf aangewezen zijn. Op internationaal financieel vlak staat het garant voor een restrictief financieel beleid, met name liefst kapitaalcontrole, zo vast mogelijke wisselkoersen en een sterke regulering. Overheden zelf konden in crisistijden, maar beter investeren (deficit-spending) om de tewerkstelling op peil te houden. In goede tijden moest de overheid besparen.
“De geest van Keynes moet dus weer uit de fles. Alleen op die manier kan de huidige crisis een halt worden toegeroepen. Maar wie zich de jaren 1970 nog herinnert, weet dat ook een overdosis Keynes gevaarlijk kan zijn.“ (7) De Geest terug in de fles krijgen zal een ander paar mouwen zijn, maar zo blijven we bezig. Dat dan weer wel.
(1)Peter vanden Houte‘Champagne voor Keynes’, in De Standaard, online te lezen op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=T1232K80&kanaalid=669
(2)’ The undeniable shift to Keynes’, in Financial Times, online te lezen op http://www.ft.com/cms/s/0/8a3d8122-d5da-11dd-a9cc-000077b07658.html?nclick_check=1
(3) ‘Lessons from a crisis’, 4 oktober 2008 in The Economist, vol. 289, nr. 8600.
(4) Peter vanden Houte ‘Champagne voor Keynes’, in De Standaard, online te lezen op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=T1232K80&kanaalid=669.
(5) William Buiter in Humo, nr. 3558, 10 november 2008.
(6) ‘World on the edge’, 4 oktober 2008 in The Economist, vol. 289, nr. 8600.
(7) Peter vanden Houte ‘Champagne voor Keynes’, in De Standaard, online te lezen op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=T1232K80&kanaalid=669.
Het is stilaan traditie geworden. Ongeveer elke paar jaar wordt de terugkeer van de ideeën van John Maynard Keynes voorspelt als blauwdruk van (toekomstig) economisch ingrijpen door overheden. Deze ooit zo populaire econoom mag een van de grondleggers van het na-oorlogse monetaire systeem genoemd worden. Vanaf de jaren 1970 werden zijn ideeën echter meer en meer verguisd als niet flexibel genoeg (1) (2). En toch, helemaal weggeweest is hij nooit. De wrange smaak van de ‘grote depressie’ van de jaren 1920 en 1930 is nooit compleet verdwenen. En Keynes zal altijd verbonden blijven met deze crisis, waartegen hij zijn ideeën neerpende. Maar er is sinds zijn tijd enorm veel veranderd aan de internationale monetaire aanpak. Veranderingen waar hij radicaal tegen zou zijn. That’s for sure.
Dat deze heimwee naar Keynes niets is van de laatste jaren, laat alvast Jonathan Kirshner zien in zijn artikel. Hij haalt de Aziatische crisis van 1997-1998 aan om de internationale markten van de jaren 1990 aan een Keynisiaanse interpretatie te onderwerpen. ‘There could be no more appropriate time to revisit Keynes’ (p. 313). Waar heb ik dat de laatste tijd nog gehoord? Oh ja, in The Financial Times bijvoorbeeld. Voor de FT staat het zelfs al vast dat Keynes in 2008 helemaal terug is.
“The sudden resurgence of Keynesian policy is a stunning reversal of the orthodoxy of the past several decades, which held that efforts to use fiscal policy to manage the economy and mitigate downturns were doomed to failure. Now only Germany remains publicly sceptical that fiscal stimulus will work.” (2)
Willem Buiter, laat op zijn blog Maverecon (zoals in een vorige post reeds vermeld) trouwens zien dat de Duitse aanpak de verkeerde is. Net zoals anderen Duisland waarschuwen (3). Het groei- en stabiliteitspact Europa heeft al goede diensten bewezen, maar vandaag zou het wel eens de verkeerde boodschap kunnen overbrengen, volgens Peter vanden Houte (4). De Duitse economie is in recessie beland, maar de regering van Angela Merkel heeft duidelijk niet veel zin om de nog maar pas gezond gemaakte overheidsfinanciën opnieuw te doen ontsporen.
Of de omslag van de andere landen en de bewondering voor Keynes terecht is? Aan Kirscher zal men het geen twee keer moeten vragen. In zijn wat wollige artikel staat het een en al bol van verwondering voor Keynes. Zijn abstract is trouwens hoogst misleidend. Hoewel Kirshner de Aziatische crisis belooft te interpreteren, komt wie empirische onderbouwing zoekt van een kale reis terug. Deze auteur presteert het in een 25 pagina’s lang artikel de Aziatische crisis van 1997-1998 als ‘duidelijk voorbeeld’ van Keynes’ theorie te presenteren, door welgeteld 5 keer naar Azië te verwijzen. De interpretatie die Kirshner belooft, houdt dan ook vooral de interpretatie van de ideeën van Keynes in. Deze ideeën krijgen een groot platform.
Kirshner laat de orthodoxe economen de eer dat ze juist zijn met betrekking tot de binnenlandse oorzaken van de Aziatische crisis. Hun grote fout is echter dat ze ‘vergeten’ dat deze crisis er maar kon zijn dankzij het internationale systeem dat eronder zit (p315). Hij staat hiermee stil aan een fenomeen dat ook wel eens het verschil tussen aanleiding en grondoorzaak genoemd wordt.
Terugkoppelend naar deze tijd zou men kunnen zeggen dat het niet is omdat ‘iedereen’ in de VS een huis kreeg, dat juist de financiële deregulatie niet de belangrijkste oorzaak van de huidige crisis kan zijn. Het verschil met de Aziatische crisis en de ‘grote depressie’ lijkt te zijn dat de overheid dit nu reeds doorheeft en op weg is sterk en vlug in te grijpen(5).
Of dit sterk ingrijpen genoeg gaat zijn om toekomstige crisissen te vermijden is wel de vraag. Het lijstje financiële crisissen van de laatste jaren dikt ondertussen maar aan. Even een overzicht misschien:
- 1982: Schuldencrisis derde wereld
- 1987: Crash Wallstreet
- 1994: Mexicaanse Pesocrisis
- 1997-1998: Aziatische crisis
- 1998: Russische crisis
- 2001: Argentijnse crisis
- 2007-2008: ‘Amerikaanse’ kredietcrisis
Ik zet bewust de Amerikaanse crisis tussen aanhalingsteken, want zeker dat de ergste gevolgen in de VS voelbaar zijn is nogal voorbarig. Volgens The Economist hebben Europese banken immers meer schade berokkend aangezien zij 1,40 euro uitleenden voor elke euro ze binnenkregen, terwijl de Amerikaanse banken ‘maar’ 96 dollarcent uitleenden voor elke dollar zij binnenkregen (6).
Over Keynes ideeën zelf en hoe die in de praktijk te brengen kunnen bibliotheken mee gevuld worden. Zijn belangrijkste principes om toekomstige crisissen te vermijden zijn in dit opzicht misschien het belangrijkst.
Keynesiaans denken houdt volgens Kirshner in dat naar een ‘Middelweg’ gezocht wordt tussen ‘laissez-faire’- markten waar kapitaalstromen quasi niet gecontroleerd worden en overgereguleerde markten waar kapitaalstromen te zeer beperkt worden en economieën op zichzelf aangewezen zijn. Op internationaal financieel vlak staat het garant voor een restrictief financieel beleid, met name liefst kapitaalcontrole, zo vast mogelijke wisselkoersen en een sterke regulering. Overheden zelf konden in crisistijden, maar beter investeren (deficit-spending) om de tewerkstelling op peil te houden. In goede tijden moest de overheid besparen.
“De geest van Keynes moet dus weer uit de fles. Alleen op die manier kan de huidige crisis een halt worden toegeroepen. Maar wie zich de jaren 1970 nog herinnert, weet dat ook een overdosis Keynes gevaarlijk kan zijn.“ (7) De Geest terug in de fles krijgen zal een ander paar mouwen zijn, maar zo blijven we bezig. Dat dan weer wel.
(1)Peter vanden Houte‘Champagne voor Keynes’, in De Standaard, online te lezen op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=T1232K80&kanaalid=669
(2)’ The undeniable shift to Keynes’, in Financial Times, online te lezen op http://www.ft.com/cms/s/0/8a3d8122-d5da-11dd-a9cc-000077b07658.html?nclick_check=1
(3) ‘Lessons from a crisis’, 4 oktober 2008 in The Economist, vol. 289, nr. 8600.
(4) Peter vanden Houte ‘Champagne voor Keynes’, in De Standaard, online te lezen op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=T1232K80&kanaalid=669.
(5) William Buiter in Humo, nr. 3558, 10 november 2008.
(6) ‘World on the edge’, 4 oktober 2008 in The Economist, vol. 289, nr. 8600.
(7) Peter vanden Houte ‘Champagne voor Keynes’, in De Standaard, online te lezen op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=T1232K80&kanaalid=669.
Het einde van het kapiltalisme?
In tijden van crisis wordt er altijd naar schuldigen gezocht, en dat is vandaag de dag niet anders. Zo zijn er sommigen die het kapiltalisme de schuld geven van de huidige economische crisis, en enkelen gaan zelfs zo ver te stellen dat dit het einde van het kapitalisme betekent. In het filpmje (1) geeft Ron Paul hierover zijn mening. Ron Paul is lid van de Republican Liberty Party, een libertarische fractie binnen de Republikeinse Partij. Hij was onder andere presidentskandidaat bij de Republikeinen in 2007, maar heeft het niet gehaald, mede omwille van het feit dat hij binnen de Republikeinse Partij bekend staat als een 'maverick', een vrijbuiter. Zo is hij als fervent aanhanger van de vrije markt bijvoorbeeld ook tegen een centrale bank zoals de Federal Reserve, en pleit hij voor een kapitalisme in zijn zuiverste vorm (2).
Paul vindt de bewering dat de huidige crisis het einde van het kapitalisme is een van de ergste consequenties van de noodtoestand die we vandaag kennen. Het is volgens hem enigzins vergelijkbaar met de jaren 1930, want ook toen werd de conclusie gemaakt dat het kapitalisme verantwoordelijk was voor de problemen met aandelen, en de Depressie in het algemeen. Deze veronderstelling is compleet fout. Dankzij de Federal Reserve was er gedurende de hele jaren 1920 een toenemende inflatie, speculatie-excessen creëerden een aandelenmarktbubble, en uiteindelijk brak de crisis los in '29. Deze had twee jaar kunnen duren, maar men wou daarentegen liever interveniëren en de prijzen hoog houden, en dat heeft de langdurige depressie veroorzaakt, aldus Paul. Nu zijn we dit opnieuw aan het doen. De libertariër beweert overigens dat we nog geen écht kapitalisme hebben gehad. Er is wel wat vrije markt, en er is wel wat vrije markt in prijzen, maar er is geen vrije markt in rentetarieven.
Nu zijn we ons systeem aan het socialiseren, en doen we alsof het kapitalisme heeft gefaald. Het is uitermate belangrijk om de mensen dit duidelijk te maken, vindt Ron Paul. Zelfs als we deze discussie intellectueel niet winnen, moeten we aan het volk en het land bewijzen dat het niet het kapitalisme is dat gefaald heeft, maar dat het interventionisme, het inflationisme, het corporatisme, het militaire industriële complex en het hele sociale vangnet voor iedereen, deze problemen veroorzaken. Als we dat beeld niet ter discussie kunnen stellen, dan komen er bijzonder slechte tijden aan. Dan zullen we het vertrouwen niet herstellen en zullen we verder blijven gaan met meer van hetzelfde. Ron Paul pleit dus voor een puur kapitalisme, een soort 'survival of the fittest' als het ware.
(1) On the End of Capitalism, 10 oktober 2008.
(2) Ron Paul, Wikipedia. Geraadpleegd op 28 december 2008 op http://nl.wikipedia.org/wiki/Ron_Paul.
dinsdag 30 december 2008
Beter 1 veldwachter in de hand...
Humo over de financiële crisis. Een bespreking van het interview ‘Stemmen over de Crisis (1): Willem Buiter, professor aan de London School of Economics’, Tom Pardoen, Humo nr. 3558, verschenen op 10 november 2008.
Voor ons studenten ma-na-ma mag de combinatie professor én punkicoon nu niet erg verbazen. Christopher Parker deed tijdens zijn lessen Mashrek een (ahum) verdienstelijke poging ons de betere punk bij te brengen. (Build A Nation, yeah! ) Maar geen nood moest u dit gemist hebben. Humo zocht en vond in Engeland een professor Europese Politieke Economie, die geheel op Humo’s wijze aangekondigd wordt als zijnde pure rock-‘n-roll en liefhebber van het betere four letter word. In deze feesttijd zullen velen het beamen, de verpakking is belangrijk…maar ook vlug weggegooid. Gelukkig voor deze blog reikt Buiter ook enkele interessante ideeën aan.
Zo legt hij zijn voorstellen voor een beter toezicht helder uit. Het probleem met het toezicht was en is dat het op zijn best nationaal geregeld is, maar veelal nog eens opgesplitst voor de deelstaten. Bijvoorbeeld verzekeringsmaatschappijen als AIG in de VS en de meeste regulering in de EU is op staatsniveau gebaseerd, ondanks de vaak internationale banken die vrij over grenzen heen opereren. ‘Het is alsof de lokale veldwachter internationale witwasorganisaties te lijf moet gaan.’ Nu weten we in België dat we in het algemeen onze veldwachters nog kunnen gebruiken (cfr. Dutroux), maar toch… Zijn opmerking blijft pertinent.
Op een echt sterke Europese regulator zoals Buiter voorstelt, zal het echter nog even wachten zijn. Hoewel zelfs de Eurogroep voor een keer op weg leek te zijn naar een ‘Europese Economische regering’, zoals Sarkozy het verwoordde (1) , blijkt een echte sterke Europese regulator daar geen deel van uit te maken. Zo zijn op de Europese mini-top van 4 oktober (2) en de Europese top van 15-16 oktober enkel schuchtere ‘eerste stappen’ naar een betere regulering vastgelegd, die dan nog vooral de nadruk leggen op de individuele verschillende aanpak van de lidstaten. Buiter laat op zijn blog Maverecon voor de Financial Times alvast zien dat de Duitse aanpak niet de goede is (3).
Maar laat ons voorlopig toch maar het heil zoeken in de nationale politiek. En deze kan veel doen. Staatsinmenging in financiële instellingen is een noodzakelijk kwaad, dat volgens Buiter zeer terecht is ingevoerd. Er is op dit moment immers geen andere optie. Maar welke rol de overheid erin neemt is dan wel cruciaal.
Zo zaten voor de crisis belangrijke politici op retour vaak in raden van bestuur en hebben ze alles zomaar laten gebeuren. Ex-premiers als Jean-Luc DeHaene, die na de crisis zelfs promotie kreeg tot voorzitter van Dexia (4), en Wim Kok van ING worden net als het algemene management en de gehele raden van bestuur beter ontslagen als de staat garant staat, volgens Buiter. ‘Zij hebben gefaald. Dus…heren, go fuck yourselves!’ En ook voor de aandeelhouders is Buiter niet mals. ‘Als de overheid geld stopt in een privé-bank, zou ik de bestaande aandeelhouders geen cent meer geven. Die zijn wat mij betreft dood.’ Eat that, Deminor.
Al is verder in het interview te lezen dat we best de banken bijhouden. ‘De banken zijn een aardige melkkoe als je een sterke sociale zekerheid wil’. Regeringen zien hen graag winst maken om te belasten en geen enkel land ziet banken dan ook graag vertrekken (dit dus buiten de Belgische regering gerekend in de Fortis-case). Ze zijn immers grote werkgevers, met erg veel banen voor vrouwen en betalen veel belastingen. Het is trouwens een van de redenen waarom ook de meest sociale regeringen meewerkten aan de crisis door de banken te verwennen. De banken geven daarnaast zuurstof aan de economie. Ze zijn nu eenmaal te belangrijk om failliet te laten gaan, of je nu socialist bent of liberaal.
In plaats van banken af te stoten, mag het zelfs een stapje verder gaan voor Buiter. ‘We moeten overwegen om elke bank die te belangrijk is om failliet te gaan, voor een minimaal deel staatsbezit te maken.’ Maar in plaats van postjespakkerij, zou de staat beter in elke bank waar het in participeert één zitje in de raad van bestuur eisen met een specifiek afgedwongen mandaat om de stabiliteit te garanderen en controleren.
Concluderend is het in afwachting van een echte Europese of Internationale regulering beter een ‘veldwachter’ in elke bank te hebben, dan de controle over te laten aan nationale veldwachters die zoals in Westerns een ongelijke strijd voeren en de ‘boeven’ moeten laten gaan aan de grensovergang. Beter 1 veldwachter in elke hand, dan 10 in het ijle, lijkt het te volgen credo!
(1) ‘Europese Economische regering is een feit’ , 16 oktober 2008 in De Standaard, online te lezen op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=DMF16102008_039
(2) Europese Mini-top maat voor niets, 6 oktober 2008, in De Standaard, online te lezen op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=BA21CHH4&word=Europese+top
(3) Buiter, Willem, 'Confessions of a Crass Keynesian', Maverecon, online te lezen op
http://blogs.ft.com/maverecon/2008/12/confessions-of-a-crass-keynesian/
(4) 'Jean-Luc Dehaene wordt nieuwe voorzitter Dexia', 7 oktober 2008, in Trends, online te lezen op http://www.trends.be/nl/economie/bedrijven/4-222-49928/jean-luc-dehaene-wordt-nieuwe-voorzitter-dexia.html
Voor ons studenten ma-na-ma mag de combinatie professor én punkicoon nu niet erg verbazen. Christopher Parker deed tijdens zijn lessen Mashrek een (ahum) verdienstelijke poging ons de betere punk bij te brengen. (Build A Nation, yeah! ) Maar geen nood moest u dit gemist hebben. Humo zocht en vond in Engeland een professor Europese Politieke Economie, die geheel op Humo’s wijze aangekondigd wordt als zijnde pure rock-‘n-roll en liefhebber van het betere four letter word. In deze feesttijd zullen velen het beamen, de verpakking is belangrijk…maar ook vlug weggegooid. Gelukkig voor deze blog reikt Buiter ook enkele interessante ideeën aan.
Zo legt hij zijn voorstellen voor een beter toezicht helder uit. Het probleem met het toezicht was en is dat het op zijn best nationaal geregeld is, maar veelal nog eens opgesplitst voor de deelstaten. Bijvoorbeeld verzekeringsmaatschappijen als AIG in de VS en de meeste regulering in de EU is op staatsniveau gebaseerd, ondanks de vaak internationale banken die vrij over grenzen heen opereren. ‘Het is alsof de lokale veldwachter internationale witwasorganisaties te lijf moet gaan.’ Nu weten we in België dat we in het algemeen onze veldwachters nog kunnen gebruiken (cfr. Dutroux), maar toch… Zijn opmerking blijft pertinent.
Op een echt sterke Europese regulator zoals Buiter voorstelt, zal het echter nog even wachten zijn. Hoewel zelfs de Eurogroep voor een keer op weg leek te zijn naar een ‘Europese Economische regering’, zoals Sarkozy het verwoordde (1) , blijkt een echte sterke Europese regulator daar geen deel van uit te maken. Zo zijn op de Europese mini-top van 4 oktober (2) en de Europese top van 15-16 oktober enkel schuchtere ‘eerste stappen’ naar een betere regulering vastgelegd, die dan nog vooral de nadruk leggen op de individuele verschillende aanpak van de lidstaten. Buiter laat op zijn blog Maverecon voor de Financial Times alvast zien dat de Duitse aanpak niet de goede is (3).
Maar laat ons voorlopig toch maar het heil zoeken in de nationale politiek. En deze kan veel doen. Staatsinmenging in financiële instellingen is een noodzakelijk kwaad, dat volgens Buiter zeer terecht is ingevoerd. Er is op dit moment immers geen andere optie. Maar welke rol de overheid erin neemt is dan wel cruciaal.
Zo zaten voor de crisis belangrijke politici op retour vaak in raden van bestuur en hebben ze alles zomaar laten gebeuren. Ex-premiers als Jean-Luc DeHaene, die na de crisis zelfs promotie kreeg tot voorzitter van Dexia (4), en Wim Kok van ING worden net als het algemene management en de gehele raden van bestuur beter ontslagen als de staat garant staat, volgens Buiter. ‘Zij hebben gefaald. Dus…heren, go fuck yourselves!’ En ook voor de aandeelhouders is Buiter niet mals. ‘Als de overheid geld stopt in een privé-bank, zou ik de bestaande aandeelhouders geen cent meer geven. Die zijn wat mij betreft dood.’ Eat that, Deminor.
Al is verder in het interview te lezen dat we best de banken bijhouden. ‘De banken zijn een aardige melkkoe als je een sterke sociale zekerheid wil’. Regeringen zien hen graag winst maken om te belasten en geen enkel land ziet banken dan ook graag vertrekken (dit dus buiten de Belgische regering gerekend in de Fortis-case). Ze zijn immers grote werkgevers, met erg veel banen voor vrouwen en betalen veel belastingen. Het is trouwens een van de redenen waarom ook de meest sociale regeringen meewerkten aan de crisis door de banken te verwennen. De banken geven daarnaast zuurstof aan de economie. Ze zijn nu eenmaal te belangrijk om failliet te laten gaan, of je nu socialist bent of liberaal.
In plaats van banken af te stoten, mag het zelfs een stapje verder gaan voor Buiter. ‘We moeten overwegen om elke bank die te belangrijk is om failliet te gaan, voor een minimaal deel staatsbezit te maken.’ Maar in plaats van postjespakkerij, zou de staat beter in elke bank waar het in participeert één zitje in de raad van bestuur eisen met een specifiek afgedwongen mandaat om de stabiliteit te garanderen en controleren.
Concluderend is het in afwachting van een echte Europese of Internationale regulering beter een ‘veldwachter’ in elke bank te hebben, dan de controle over te laten aan nationale veldwachters die zoals in Westerns een ongelijke strijd voeren en de ‘boeven’ moeten laten gaan aan de grensovergang. Beter 1 veldwachter in elke hand, dan 10 in het ijle, lijkt het te volgen credo!
(1) ‘Europese Economische regering is een feit’ , 16 oktober 2008 in De Standaard, online te lezen op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=DMF16102008_039
(2) Europese Mini-top maat voor niets, 6 oktober 2008, in De Standaard, online te lezen op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=BA21CHH4&word=Europese+top
(3) Buiter, Willem, 'Confessions of a Crass Keynesian', Maverecon, online te lezen op
http://blogs.ft.com/maverecon/2008/12/confessions-of-a-crass-keynesian/
(4) 'Jean-Luc Dehaene wordt nieuwe voorzitter Dexia', 7 oktober 2008, in Trends, online te lezen op http://www.trends.be/nl/economie/bedrijven/4-222-49928/jean-luc-dehaene-wordt-nieuwe-voorzitter-dexia.html
Abonneren op:
Posts (Atom)